İcra ve İflas Kanunu’nun (İİK) 82. maddesi, borçlunun ve ailesinin temel yaşam standartlarını korumak amacıyla, haczedilmesi kısmen veya tamamen yasak olan mal ve hakları düzenleyen hayati bir hükümdür. Bu madde, borç tahsilatı sırasında hangi varlıkların dokunulmaz olduğunu net bir şekilde sıralar.
İİK 82. Maddesi Nedir ve Neleri Kapsar?
İİK 82. maddesi, hukukun temel prensiplerinden olan insan onurunu koruma amacı taşır. Borçlunun tüm mal varlığına el konulmasının, onu ve ailesini asgari yaşam koşullarından mahrum bırakmasını önlemek için tasarlanmıştır. Bu maddeye göre, bir borçlunun bazı mal ve hakları, alacaklılar tarafından yapılan icra takibi sonucunda haczedilemez. Bu liste, hem borçlunun mesleğini sürdürmesi hem de ailesiyle birlikte temel ihtiyaçlarını karşılayabilmesi için güvence sağlar.
Haczedilemeyen Mallar ve Haklar Listesi
Kanun, haczi caiz olmayan varlıkları detaylı bir şekilde listelemiştir. En sık karşılaşılanlar şunlardır:
- Zorunlu Ev Eşyaları: Borçlu ve aynı çatı altında yaşayan aile bireyleri için lüzumlu olan tüm ev eşyaları. Buzdolabı, çamaşır makinesi, koltuk takımı, yatak gibi eşyalar, lüks olmadıkları ve birden fazla bulunmadıkları sürece haczedilemez.
- Mesleki Aletler: Borçlunun mesleğini veya sanatını icra edebilmesi için gerekli olan alet, edevat ve kitaplar. Örneğin bir marangozun alet takımı veya bir avukatın ofisindeki kitapları bu kapsama girer.
- Maaş ve Ücretler: Borçlunun maaşının veya ücretinin en fazla dörtte biri (1/4’ü) haczedilebilir. Geriye kalan kısım, borçlunun ve ailesinin geçimi için ona bırakılır.
- Emekli Maaşları: Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından bağlanan emekli aylıkları, borçlunun rızası olmadan haczedilemez.
- Tazminatlar: Vücut veya sağlık üzerinde meydana gelen zararlar için ödenen manevi tazminat alacakları haczedilemez.
- Öğrenci Bursları: Öğrencilere verilen burs ve krediler haczedilemeyen haklar arasındadır.
Haczedilemeyen Varlıklar Özet Tablosu
Aşağıdaki tablo, İİK 82. madde kapsamında korunan temel varlıkları ve haciz durumlarını özetlemektedir.
| Varlık Türü | Haciz Durumu | Açıklama |
|---|---|---|
| Gerekli Ev Eşyası | Haczedilemez | Aynı amaçlı lüks veya birden fazla eşya hariç. |
| Maaş / Ücret | Kısmen Haczedilebilir | En fazla 1/4’ü haczedilebilir. |
| Emekli Maaşı | Haczedilemez | Borçlunun onayı olmadan haciz konulamaz. |
| Mesleki Araç-Gereç | Haczedilemez | Borçlunun sanat ve mesleği için gerekli olanlar. |
İİK 82. Maddesi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
1. Evimdeki ikinci televizyon veya oyun konsolu haczedilebilir mi?
Evet, haczedilebilir. İİK 82. maddesi sadece borçlu ve ailesi için “lüzumlu” olan eşyaları korur. Aynı eşyadan birden fazla olması veya bir eşyanın lüks sayılması durumunda (örneğin çok büyük ekranlı bir TV, oyun konsolu vb.), bu eşyalar haczedilebilir.
2. Maaşımın dörtte birinden fazlası haczedilebilir mi?
Normal şartlarda hayır. Kanun, maaş haczinde oranı net olarak belirlemiştir. Ancak, eğer borçlu maaşının daha fazlasının kesilmesine açıkça rıza gösterirse veya nafaka borcu gibi istisnai bir durum söz konusu ise bu oran değişebilir.
3. Banka hesabımdaki paranın tamamı haczedilebilir mi?
Bu durum, paranın kaynağına bağlıdır. Eğer banka hesabınızdaki para doğrudan emekli maaşınız ise, sizin rızanız olmadan haczedilemez. Ancak hesaba yatan para maaşınız ise, sadece 1/4’lük kısmı haczedilebilir. Kaynağı bu istisnalara girmeyen diğer paralar ise tamamen haczedilebilir.
