Ortaklığın giderilmesi (izale-i şuyu) davası, miras hukukunun en önemli konularından bir tanesidir. Mirasbırakanın miras bıraktığı mallarının mirasçılar tarafından paylaşılamaması durumunda başlatılan bu dava ile ortak malların mahkeme kararı ile satışı ve elde edilen paranın mirasçılar arasında paylaştırılması sağlanır. Ortak malların paylaştırılarak kişisel mülkiyete geçişin sağlanması için başlatılan bu süreç oldukça karmaşık olduğundan, avukat desteğinin alınması, süreç içerisinde hak kaybının önlenmesi adına son derece önemlidir. İzale-i şuyu nedir? Dava nasıl açılır? Ortaklığın giderilmesi davası ile ilgili tüm detaylara içeriğimizde yanıt vereceğiz.
İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi Davası) Nedir?
Paylı ya da elbirliği mülkiyetin söz konusu olduğu durumlarda, mirasbırakan tarafından miras kalan malların ortaklar arasında bölüşülememesi durumunda, mahkeme kararıyla malların bölüşülmesi için açılan davaya, izale-i şuyu ya da günümüz tabiri ile ortaklığın giderilmesi adı verilmektedir. Ortaklığın giderilmesi davası nedir? sorusuna bu şekilde yanıt verilebilir.
Dava süreci ile miras kalan malların aynen taksim yöntemi kullanılarak ortaklar arasında pay edilmesi hedeflenir. Ancak bu süreç her zaman aynen taksime uygun olmayabilir. Çünkü miras kalan malın özelliği, konumu, değeri ve mirasçıların pay oranları gibi durumlar, aynen taksimin gerçekleştirilmesini engelleyebilir. İşte bu durumda söz konusu olan malların mahkeme kararıyla satışı ve daha sonra elde edilen paranın ortakların pay oranlarına göre pay edilmesi sağlanır. Elbirliği ya da paylı mülkiyette ortaklığın giderilmesi bu şekilde ilerlemektedir.
Aynen Taksim Yoluyla Ortaklığın Giderilmesi
Ortaklığın giderilmesi davasında tercih edilen aynen taksim uygulaması, taşınmazın paydaşlar arasında pay oranlarına göre pay edilmesine dayanır. Bu uygulama ile taşınmazın satışını gerçekleştirmek gerekmez.
Paylı mülkiyetin bölünmesinin zor olduğu durumlarda bu uygulama tercih edilmekte ve her bir mirasçının paylı mülkiyetten belirli bir parça almasını içermektedir. Öte yandan tüm paydaşların aynen taksim uygulaması için izninin alınması gerekmez. Paydaşlardan yalnızca bir kişinin bunu talep etmesi yeterlidir.
Aynen Taksim Şartları Nelerdir?
İzale-i şuyu aynen taksim şartları bulunmakta ve bu şartların yerine gelmesi halinde aynen taksim uygulaması ile pay edilme süreci tamamlanabilmektedir. Peki, bu şartlar nelerdir?
- Miras kalan malın, pay edildiğinde ciddi bir değer kaybetmemesi
- Bilirkişinin, aynen taksime uygunluk konusunda olumlu rapor vermesi
- Paydaşlardan en az birinin aynen taksim talebinde bulunması
Yukarıdaki şartlar, aynen taksimin gerçekleştirilebilmesi için son derece önemlidir. Eğer bu şartlar karşılanmıyorsa, o halde aynen taksimin gerçekleştirilmesi mümkün değildir. Bu durumda paylı mülkiyetin mahkeme kararı ile satışı ve daha sonra elde edilen gelirin paydaşlar arasında pay edilmesi sağlanır.
Satış Suretiyle Ortaklığın Giderilmesi
Ortaklığın giderilmesi satış yoluyla da gerçekleştirilebilir ve bu şekilde paylı mülkiyetin satışı gerçekleştirilerek, elde edilen gelir, paydaşların pay oranlarına göre pay edilir. Tabii ki bu süreç icra yoluyla gerçekleşmektedir.
İzale-i şuyu davalarında genellikle bu yolda ilerlendiği, aynen taksim uygulamasının daha az uygulandığı görülmektedir. Çünkü çoğunlukla payla mülkiyet eşit parçalara bölünememekte, bölündüğünde de ciddi bir değer kaybı oluşmaktadır. İşte bunun için satış yoluyla izale-i şuyu davası uygulaması daha sık gerçekleşmektedir. Satış süreci ise aşağıdaki gibi ilerlemektedir:
- Paylı mülkiyetin satış yoluyla giderilmesi için mahkemeye yapılan başvuru sonucunda ilk olarak aynen taksim yolu denenir ve ortaklığın bu şekilde giderilmesi hedeflenir.
- Ortaklığın giderilmesi sürecinde paylı mülkiyet aynen taksim edildiğinde ciddi bir değer kaybı oluşuyorsa, aynen taksim yoluna gidilmez.
- Satış işlemi, açık arttırma yoluyla gerçekleştirilir ve izale-i şuyu açık arttırma kuralları aynen uygulanır.
- Satış işleminin gerçekleşebilmesi ve açık arttırmanın başlaması için tüm paydaşların onayının alınması şarttır.
- Görevli satış memuru tarafından tüm süreç yönetilir ve satış süreci ihaleye hazırlanır.
Satış süreci tamamlandıktan sonra elde edilen gelir, paydaşların pay oranları göz önünde bulundurularak, pay edilir. Bu şekilde ortaklık satış yoluyla giderilmiş olur.
Ortaklığın Giderilmesi Davası Şartları
İzale-i şuyu davası olarak da bilinen ortaklığın giderilmesi davasının açılabilmesi için çok fazla ön koşul bulunmamakla birlikte bazı şartların yerine getirilmesi gerekmektedir. Şimdi izale-i şuyu davası açma şartları hakkında bahsederek bu konuyu detaylandıralım.
- Paylı ya da elbirliği mülkiyete konu olacak taşınır ya da taşınmaz malların bulunması gerekir.
- Taşınır ya da taşınmaz malların paylaşılması konusunda anlaşmazlığın bulunması gerekir.
- Dava açılabilmesi için dava dosyasında taşınır ya da taşınmaz ile ilgili tüm detaylara yer verilmelidir.
- Veraset ilamının alınmış olası gerekmektedir. Veraset ilamı, yasal ya da atanmış mirasçılardan biri tarafından Sulh Hukuk Mahkemesi ya da noterlerden alınabilir.
Ortaklığın giderilmesi davasının açılabilmesi için yukarıdaki şartların sağlanması zorunludur. Ancak bu süreçte her ne kadar avukat tutma zorunluluğu bulunmasa da davanın seyrinin doğru bir şekilde ilerlemesi için avukata ihtiyaç duyulur. Bu noktada alanında uzman İzmir gayrimenkul avukatı kadrosu ile destek sunan Mertcan Turan Hukuk ve Danışmanlık Bürosu, dava sürecinin tamamında yanınızda yer alacaktır.
İzale-i Şuyu Davası Kime Karşı Açılır?
İzale-i şuyu davasının açılabilmesi için temel şart, davanın açılacağı kişinin paydaşlardan biri olmasıdır. Paydaş gerçek kişi olabileceği gibi tüzel kişi de olabilir. Bununla ilgili herhangi bir sakınca yoktur. Buradan hareketle, taşınmaz ya da taşınır maldaki ortaklığın giderilmesini ortaklardan biri talep edebilir.
Ortaklar, mirasbırakandan kalan taşınır ya da taşınmaz malları, kendi pay edebilir ve bu şekilde paylı ya da elbirliği mülkiyetini sona erdirebilir. Ancak bazı durumlarda ortaklar arasında anlaşmazlıklar bulunur. İşte bu durumda ortaklardan birinin, diğer ortaklardan birine aleyhte bir dava açmasına, izale-i şuyu davası adı verilir.
Ortaklığın giderilmesi davasında aynen taksim ya da satış usulüyle giderme yollarından biri tercih edilebilir. Bunda öncelik aynen taksimdir. Eğer aynen taksim yolu mümkün değilse, o halde satış yoluyla ortaklığı giderme yoluna gidilir. Her iki yolda da ortakların tamamının davada bulunması zorunludur. Eğer ortaklardan biri ölmüşse, o halde ölen mirasçının mirasçıları davadaki yerlerini almalıdır.
İzale-i Şuyu Davası Ne Kadar Sürer?
Ortaklığın giderilmesi davasının ne kadar süreceği, pek çok farklı hususa göre değişir. Bu hususlardan bazıları ortaklarla ilgili olurken bazıları da mahkeme süreçleri ile ilgilidir. Peki, ortaklığın giderilmesi davası ne kadar sürer? Şimdi süreden ve süreyi etkileyen durumlardan bahsedelim.
- Davaya söz konusu olan taşınır ya da taşınmaz malların nitelikleri,
- Davaya taraf olanların sayısı, mahkemede bulunma zorunluluğu olduğundan, tarafların mahkemeye olan ulaşabilirlik durumları,
- Davanın gerçekleştirileceği mahkemenin yoğunluğu ve
- Satış yoluna gidilmesi halinde keşif süreci ve keşif sürecini yöneten bilirkişinin raporu gibi konular, ortaklığın giderilmesi davasının sürecini doğrudan etkiler.
Yukarıda da belirtildiği üzere pek çok faktör dava sürecini etkilemekte, bu nedenle izale-i şuyu dava süresi ortalama 1 ila 2 yıl arasında değişiklik göstermektedir. Sürenin kısa ya da uzun olması, dava sürecini etkileyen faktörlere göre belirlenmektedir.
Ortaklığın Giderilmesi Davası Görevli ve Yetkili Mahkeme
İzale-i şuyu davası yetkili mahkeme, taşınmaz malın bulunduğu yer mahkemesi olarak ifade edilmektedir. Eğer birden fazla taşınmaz ve taşınmazların yerleri farklıysa, bu durumda taşınmazlardan birinin bulunduğu yer mahkemesinde dava açılarak ortaklığın giderilmesi süreci ilerletilebilir.
Ortaklığın giderilmesi davalarındaki görevli mahkeme ise Sulh Hukuk Mahkemesi’dir. Öte yandan malın değeri ya da özelliklerine bakılmaksızın taşınmaz malın bulunduğu Sulh Hukuk Mahkemesi, ortaklığın giderilmesi davalarında görevlidir. Ayrıca taşınır mallar için de görevli olan mahkeme Sulh Hukuk Mahkemesi’dir. Tabii ki bu süreçte hak kaybının oluşmaması ve dava sürecinin hem daha hızlı hem de doğru ilerlemesi için avukat desteğine ihtiyacınızın olduğunu unutmamalısınız.
Ortaklığın Giderilmesi Davasında Değer Tespiti Nasıl Yapılır?
Aynen taksim yoluyla ortaklığın giderilmesi mümkün değilse, bu durumda izale-i şuyu davasında değer tespiti gerçekleştirilir. Bunun için keşif yapılır ve yapılan keşif sonrasında hazırlanan bilirkişi raporu, mahkemeye sunulur.
Gerçekleştirilen keşif sırasında taşınmaz mal ile ilgili pek çok noktaya dikkat edilir. Bu noktaların başında ise taşınmaz malın tapu kaydına ve çapına uygun olup olmadığına bakılması gelmektedir. Öte yandan taşınmaz malın üzerinde herhangi bir yapı ya da ağaç gibi unsurlar bulunuyorsa, değer tespiti yapılırken bu unsurlara da ayrıca dikkat edilir.
Bilirkişi raporu ile ilgili unsurlara dikkat edilerek değer tespiti mahkeme sunulur. Ayrıca değer tespitinin, paydaşların sayısına ve pay oranlarına göre yapılması, herkese pay oranına uygun miktar düşmesi gerekir. Buna ek olarak taşınmazlar ihaleye çıktığında ise açık arttırma başlangıç bedeli, değer tespitinde belirlenen bedelin yarısı olmalıdır.
İzale-i Şuyu Davasında Hissedarın Alış Önceliği
Ortak bir maldaki pay oranının ortak olmayan bir başka kişiye satışında, ortaklardan diğerinin alış önceliği bulunmaktadır. Pay oranının üçüncü kişilere satışında paydaşlarını öncelikli hale getiren bu hakka şufa (önalım) hakkı adı verilmektedir. Bu hak sayesinde paydaşlardan biri pay oranını satarsa, diğer paydaşlardan biri o pay oranını üçüncü kişilerden önce alma hakkına sahiptir.
İzale-i şuyu dava hissedarın alış önceliği ise mümkün değildir. Önalım hakkının kullanımına ortaklığın giderilmesi davalarında izin verilmemektedir. Her ne kadar hissedarın paylı mülkiyette alış önceliği olmasa da eğer ortaklardan biri pay oranını üçüncü kişilere satmak isterse, o halde hissedarın alış önceliği ortaya çıkabilir. Bu durumda şufa hakkı kullanılabilir.
Avukat Olmadan İzale-i Şuyu Davası Açılabilir Mi?
Ortaklığın giderilmesi davalarında avukat zorunluluğu bulunmamaktadır. Bu nedenle ortaklardan biri, diğer ortaklardan birine karşı ortaklığın giderilmesi davası açarak süreci başlatabilir. Ancak avukat olmadan dava sürecini başlatmak, pek çok açıdan davanın uzamasına sebep olabilir. Büyük ölçüde de dava süreci uzamaktadır.
Dilekçenin hazırlanması aşamasında dilekçede eksikliklerin bulunması, hakların doğru ifade edilememesi ve yapılması gereken önemli işlemlerin yapılmaması halinde, dava süreci uzayabilir. Yaşanan olumsuzluklar davanın uzaması ile de sınırlı değildir. Çünkü hak kayıplarının ortaya çıkmasına da avukatsız açılan davalarda sıklıkla karşılaşılmaktadır.
Dava sürecinde daima hukuki danışmanlığın alınabilmesi, akla takılan sorulara anında yanıt bulunabilmesi ve sürecin tüm ortaklar adına sorunsuz bir şekilde ilerlemesi için alanında uzman gayrimenkul avukatından destek almanız son derece doğru olacaktır.
Satış Sonrasında Ödeme Ne Zaman Gerçekleşir?
İzale-i şuyu satış prosedürü tamamlandıktan sonra, taşınmaz malı satın alan kişinin ödemesini ne zaman gerçekleştireceği önemli bir konudur. Bilirkişi raporunun kesinleşmesi sonrasında para ödemesi gerçekleştirilir. Tabii ki bu süreçte bazı kesintiler olabilir. Tüm kesintiler toplam para üzerinden yapıldıktan sonra, paydaşların pay oranlarına göre ilgili paralar hesaplara yatırılır.
Satış süreci tamamlandıktan ve bilirkişi raporu kesinleştikten sonra ihaleyi kazanan kişi, satış bedelini peşin olarak ödemek zorundadır. Ancak satış memurunun bazı durumlarda satış süreci tamamlandıktan sonra alıcıya 10 gün süre vermesi de mümkündür. İlgili para öncelikli olarak satış memurluğuna yatırılır ve daha sonra kesintilerin ardından toplam paranın paydaşların hesaplarına yatırılması gerçekleştirilir.
İzale-i Şuyu (Ortaklığın Giderilmesi) Dava Dilekçesi
Mirasçılar arasında miras paylaşımının yapılması konusunda anlaşmaya varılamadığında, izale-i şuyu davası açılarak, mahkemeden bu süreci tamamlaması talep edilir. Mahkeme ise aynen taksim ya da satış usulü ile ortaklığı sona erdirebilir. Ancak süreci başlatmak için ortaklardan birinin ortaklığın giderilmesi davası dilekçesi hazırlaması gerekir. İlgili dilekçenin örneği ve detayları aşağıda yer almaktadır:
… SULH HUKUK MAHKEMESİ
SAYIN HAKİMLİĞİ’NE
DAVACI:… (Davayı açacak kişinin adı soyadı, TC numarası ve adresi buraya yazılmalıdır)
DAVALI VEKİLİ:… (Davacı vekilinin adı soyadı ve adresi buraya yazılmalıdır)
DAVALI:… (Dava açılacak olan kişinin adı soyadı, TC numarası ve adresi buraya yazılmalıdır)
DAVALILAR:… (Davalıların tam listesi buraya yazılmalıdır. Söz konusu mallara ortak olan tüm mirasçıların adı burada yer almalıdır)
KONU: Taşınmazlardaki ortaklığın giderilmesi isteminden ibarettir.
AÇIKLAMALAR:… (Bu kısımda, davaya söz konusu olan malların ada ve parsel numaraları yazılmalı ve tüm açıklamalar detaylı bir şekilde yapılmalıdır. İlgili taşınmazların nitelikleri ile ilgili tüm detaylara yer verilmelidir)
HUKUKİ NEDENLER:… (Bu kısma, ilgili kanunların isimleri yazılmalıdır: Örn: TMK, HMK. vb)
DELİLLER:… (Bu kısımda, dava süreci ile ilgili tüm delillere yer verilmelidir)
SONUÇ VE İSTEM:… Yukarıda açıklanan nedenlerle taşınmaz mal/mallardaki paydaşlığın giderilmesine, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin taraflara payları oranında yükletilmesine karar verilmesini, arz ederiz.
AD SOYAD
İMZA
Yukarıda, ortaklığın giderilmesi davası ile ilgili olarak dilekçe örneği verilmiştir. Bu örneğe göre dilekçe oluşturabilirsiniz. Ancak dilekçe oluştururken hata yaparsanız, bu durum hak kayıplarına uğramanıza sebep olabilir ya da dava sürecini beklemediğiniz şekilde uzatabilir.
Ortaklığın Giderilmesi Davasında İzmir Gayrimenkul Avukatı
İzale-i şuyu olarak bilinen ortaklığın giderilmesi davası, ortaklar arasında anlaşmanın olmaması durumunda, ortaklığın giderilmesi için mahkemeye başvurulması anlamına gelir. Mahkeme ise ortaklığı aynen taksim ya da satış yoluyla gidermektedir. Ancak bu süreçte avukat desteği almazsanız, süreç bir hayli uzayabilir. İşte bunun için Mertcan Turan Hukuk ve Danışmanlık Bürosu’nun İzmir gayrimenkul avukatı kadrosu size en profesyonel desteği sağlayacaktır.
Gayrimenkul hukuku alanında deneyimli olan avukat sizin için bu süreci bizzat yürütecek, sorunsuz bir süreç geçirmeniz için size yardımcı olacaktır. İşte siz de bunun için Mertcan Turan Hukuk ve Danışmanlık Bürosu ile iletişime geçebilir, ortaklığın giderilmesi (izale-i şuyu) davası ile ilgili dava sona erene kadar hukuki destek alabilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular
İzale-i Şuyu Ne Demek?
Hukuk dilinde bu şekilde adlandırılsa da günümüzde ortaklığın giderilmesi davası ismi hem avukatlar hem de halk arasında daha sık kullanılmaktadır. Ortaklar arasında paylı ya da elbirliği mülkiyetin pay edilmesinin sağlanamaması durumunda, mal paylaşımı için mahkemeye başvurulması ve mahkeme tarafından mal paylaşımının gerçekleştirilmesine, izale-i şuyu adı verilmektedir.
İzale-i Şuyu Davası Nasıl Açılır?
Ortaklığın giderilmesi (izale-i şuyu) davasının, ortaklardan biri tarafından açılması yeterlidir. Davalı olan kişinin ise ortaklardan herhangi birinin olması gerekir. Ortaklığın giderilmesi dava dilekçesi hazırlanarak mahkemeye sunulması, davanın açılması noktasında yeterli olacaktır. Ancak dilekçenin hazırlanması ve açıklamalar kısmında tüm detaylara yer verilmesi, süreci daha hızlı ilerletecektir. Bu nedenle avukat desteği, bu süreçte ciddi öneme sahiptir.
Ortaklığın Giderilmesi Davasında Hangi Yollar Kullanılır?
Ortaklığı giremeyen paydaşların mahkemeye başvurması sonucunda mahkeme iki farklı yolda ilerler. Bunlarda ilki aynen taksimdir. Aynen taksim yolu ile satış yapılmadan, ortakların pay oranlarına göre taşınmazın pay edilmesi sağlanır. Ancak pay edilirken taşınmaz çok değer kaybediyorsa, o halde bu yoldan vazgeçilir. Böyle durumlarda da ikinci bir yol olan satışı usulü ile ortaklığı gidermek tercih edilir. Bu şekilde taşınmazın satışı gerçekleştirilir ve elde edilen gelir, paydaşlar arasında pay oranlarına göre bölüştürülür.
